Deelsessies

Klimaatadaptatie: kansen voor leefbaarheid

Oudere wijken kampen vaak met schaarse openbare ruimte, weinig groen en veel parkeerproblemen. Daarnaast spelen er ook problemen als hitte, armoede, sociale onveiligheid, gezondheidsklachten en versnipperd eigendom. Dit zorgt ervoor dat investeringen in deze wijken vaak uitblijven, mede door lage financiële draagkracht van bewoners. In menig wijk komen daar nog verzakkings- en funderingsproblemen bij, wat voor sommige bewoners een ondraagbare last kan worden.

Veel steden in Nederland zetten zich in om de leefbaarheid en het woongenot voor bewoners te verbeteren. Vaak worden keuzes gemaakt op basis van onderhoudsplanningen maar is het soms niet beter om probleemlocaties met voorrang aan te pakken om de leefbaarheid in de wijk te verbeteren? Houden we wel voldoende rekening met de sociale impact? En hoe bouw je een duurzame relatie op met bewoners?

Dordt West is één van de 20 gebieden binnen het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid, waardoor geïnvesteerd kan worden in verbetering van de fysieke leefomgeving. In Leiden worden wijken toekomstbestendig gemaakt door rioolwerkzaamheden te combineren met vergroening. 

Deze sessie wordt verzorgd door Jurgen Elias, Gebiedsmanager Dordt West en Coördinator Programmapijler Wonen en Fysieke Leefomgeving Nationaal Programma Dordt West, Özlem Bozkurt, Projectleider LIFE Critical, Gemeente Dordrecht en Tjinta Versteegen, senior ontwerper/adviseur Stedenbouw gemeente Leiden. 

Als het water komt

Dordrecht ligt aan drie rivieren en is een eiland. De stad is kwetsbaar bij een grote overstroming. Dordrecht werkt daarom aan het ontwerpen en inrichten van zogenaamde ‘shelters’. Dit zijn veilige vluchtlocaties in hoger gelegen stadsgebieden. Het gaat hierbij om de wijk De Staart en het toekomstige Maasterras. Hier kunnen inwoners tijdens een mogelijke overstroming in de toekomst enkele dagen schuilen. Vanaf deze plek zullen ook reddingsacties worden opgezet en herstel worden gecoördineerd. Dordrecht is de eerste stad die met deze aanpak werkt aan het beperken van de gevolgen van overstroming.

Tijdens deze introductie leer je meer over deze oplossing als schuil- en coördinatiehub bij calamiteiten. Hoe neem je huidige bewoners van deze wijken hierin mee? Hoe kun je mensen voorbereiden om stadsgenoten te helpen wanneer grote groepen mensen op drift raken door calamiteiten. En hoe helpt de inrichting hierbij?

Deze sessie wordt verzorgd door Ellen Kelder, opgavemanager Groenblauwe Stad, gemeente Dordrecht.
(Voor meer verdieping is er in de middag ook een ontwerpatelier over shelters) 

Kruip in de huid van mus, boom of stadsbeek

Citizen Engagement is een methode om inwoners te betrekken. Biodiversiteit en een gezond ecosysteem zijn niet alleen belangrijk voor de natuur zelf. Het zorgt ook voor een fijne en gezonde leefomgeving voor de bewoners. Met dit spel wordt meer duidelijk dat natuurwaarden en mensen samen moeten gaan. Kruip in de huid van een mus, een boom of stadsbeek en leer wat de behoeftes van natuurwaarden zijn in relatie tot die van mensen. Doel is een stad in balans.

Deze sessie wordt verzorgd door Jurrian Arnold, Open Kaart Co-creatie van de leefomgeving. 

De sleutel tot succes: samenwerken

Werken aan een groenblauwe stad doe je samen: gemeente, maatschappelijke organisaties, bedrijven én bewoners. Groenblauwe wijken zijn belangrijk voor de klimaatbestendigheid en voor het verbeteren van de biodiversiteit. In dichtbebouwd gebied is er soms nauwelijks ruimte beschikbaar. En daar ligt juist een kans om veel actiever bewoners te betrekken want er zijn nog steeds heel veel tuinen in Nederland compleet versteend. Door samen te werken versterk je de betrokkenheid in een buurt en probeer je eenzaamheid tegen te gaan. Er ontstaan nieuwe contacten waardoor de leefbaarheid in de wijk verbeterd. Meer groen in de eigen tuinen zorgt voor verkoeling (zelfs in huis). Het groen zorgt voor een gezellige, aantrekkelijke en gezonde buurt waar het fijn wonen is. En alle gezamenlijke activiteiten dragen bij aan een biodiverse en klimaatbestendige omgeving. Maar hoe organiseer je laagdrempelige acties om samen met bewoners geveltuinen of balkontuintjes aan te leggen of voor- en achtertuinen te vergroenen? En wie en wat heb je daarbij nodig?

Niek Heijboer, regioadviseur van Stichting Steenbreek vertelt je graag meer. 

Wandelexcursie Wantij West

Dit voormalig bedrijvengebied is een groen, aantrekkelijk en levendig gebied aan het water geworden. Met Villa Augustus in de oude watertoren, een aanlegplaats voor riviercruises en wandel- en fietspaden langs het water. Het gebied is nog volop in ontwikkeling, zo wordt er nog gewerkt aan een open water-zwembad.

Raf Rooijmans, landschapsarchitect, gemeente Dordrecht neemt je al wandelend mee door dit gebied.

(Deze excursie is gekoppeld aan een ontwerpatelier in de middag)

Wandel- en vaarexcursie Getijdenpark 

Dordrecht ligt in een deel van de De Biesbosch. De kenmerkende getijdennatuur van De Biesbosch vind je langs de oevers van het Wantij. Getijdennatuur is een uniek ecosysteem met bijzondere biodiversiteit. Gemeente Dordrecht wil het getijden ecosysteem doortrekken tot de Vlijweide, waar ook woningbouw is voorzien. Hoe doe je dit?

In Dordrecht ligt een deel van de oplossing in het aanleggen en verbeteren van natuurvriendelijke getijdeoevers. Dat is goed voor de biodiversiteit en voor de gezondheid van inwoners. 

Berry Gersonius, strategisch adviseur Waterveiligheid, Bodemdaling & Funderingsproblematiek en Hitte, en Christine Huibers-van de Velde, stadsecoloog van gemeente Dordrecht laten tijdens deze wandeling en vaartocht iedereen ontdekken hoe er als het ware een natuurlijk getijdepark in de stad ontstaat.

Binnenstedelijk bouwen en een gezonde leefomgeving

Hoe kan een stad plek bieden aan duizenden extra inwoners en tegelijk een groen, blauwe en gezonde stad zijn? Net als veel andere steden heeft Dordrecht een stevig binnenstedelijk bouwprogramma van circa 10.000 woningen. Die groei van de stad zorgt voor meer druk op de beschikbare ruimte. En dus ook op de leefbaarheid. In de stad kan het in de zomer behoorlijk heet worden en daar hebben veel mensen last van. Naast compact stedelijk groen en ruimte voor water, zet Dordrecht in op de ontwikkeling van een groot Stadspark van noord naar zuid midden door de stad. Het nieuwe park vormt de zogenaamde ecologische hoofdstructuur van het Eiland van Dordrecht. Door bestaande groene zones en sportparken te verbinden en open te stellen, ontstaat een soort groene long voor de hele stad.

Programmamanager Stadspark Perry van der Elst en Lisa Lieftink, adviseur klimaatadaptatie, gemeente Dordrecht nemen je mee in de ambities en de uitdagingen van dit project.

Daken als spons van de stad

Onze daken bieden volop kansen voor het vergroten van de sponswerking in stedelijk gebied. Door bijvoorbeeld blauw-groene daken te laten functioneren als een spons wordt hemelwater langer vastgehouden en vertraagd teruggegeven aan het riool of de omgeving. Water op het dak zorgt voor verkoeling van onze oververhitte steden. In dichtbevolkt Nederland kunnen we het ons eigenlijk niet permitteren om het daklandschap niet beter te gaan benutten. Energieproductie, wateropvang, natuur of extra gebruiksruimte (inclusief optoppen!): het kan allemaal op het dak. Daken spelen dus een cruciale rol in klimaatbestendige steden maar hoe jagen we dat aan wanneer zoveel daken in privaat bezit zijn? We hebben elkaar allemaal nodig: de daken van particulieren en bedrijven, een stimulerende overheid die bruikbare kaders stelt én de expertise van vakmensen die multifunctionele daken aanleggen en onderhouden. 

Kasper Spaan (beleidsontwikkelaar klimaatadaptatie bij Waternet) namens Nationaal Dakenplan.

Ontwerpatelier Wantij West

Het plein in Wantij West is nu nog versteend. Er moet meer groen en water komen en een aantrekkelijke natuurzwemplaats. Deelnemers gaan samen met NVTL, Adrian Noortman, Van Hall Larenstein en Raf Rooijmans van gemeente Dordrecht aan de slag om te komen tot een ontwerp.

(Dit ontwerpatelier is gekoppeld aan de excursie Wantij West in de ochtend)

Ontwerpatelier Aantrekkelijke routes naar shelters

Hoe ontwerp je aantrekkelijke ‘routes’ naar de ‘vluchtheuvels’ De Staart en het toekomstige Maasterras onder leiding van Jan Janse, NVTL, Audrey Court, Urbis, bureau voor stadsontwerp en Ellen Kelder, opgavemanager Groenblauwe Stad, gemeente Dordrecht.

(Een verdere verdieping op de ochtendsessie Als het water komt)

Wandelexcursie Historische Binnenstad Dordrecht

Dordrecht heeft een roemrijke geschiedenis en vele monumenten die daaraan herinneren. En overal is water. Rivieren, havens en bruggen, van heel klein tot groot. Dordrecht leeft al eeuwen met de uitdaging van overstroming en de tekenen daarvan vind je overal terug in de historische binnenstad. Desondanks wordt er stap voor stap steeds meer groen toegevoegd om de leefbaarheid en de biodiversiteit te verbeteren.

Jarko de Witte-van Leeuwen, communicatiemedewerker voor de Groenblauwe opgave van gemeente Dordrecht en zelf Dordtenaar is je gids en vertelt je alles over het verleden en het heden van de prachtige binnenstad.